دکترای روانشناسی، عضو هیئت علمی، گروه روانشناسی
چکیده: (614 مشاهده)
سابقه و هدف: در عصر اطلاعات و تبادل فوقسریع دادهها، حجم اطلاعات تولید و عرضهشده به انسانها موجب پدید آمدن چالشهایی نظیر اضافهبار اطلاعات و اضطراب اطلاعاتی-شناختی شده که بهنوبه خود سلامت روانی افراد را به مخاطره افکنده است. بیماری کرونا نیز با به وجود آوردن حجم وسیعی از اطلاعات باعث ایجاد اضطراب در افراد شده است. اندیشمندان غربی راهکارهایی را برای رهایی از این آسیبها پیشنهاد کردهاند. متون دینی اسلامی نیز حاوی مطالبی در این زمینه است. پژوهش حاضر قصد دارد با استفاده از منابع اسلامی، به تدوین پروتکل مقابله با اضافهبار اطلاعات بپردازد و تأثیر آن را در راستای کاهش اضطراب ناشی از کرونا بررسی کند.
مواد و روشها: پژوهش حاضر ترکیبی از دو روش کیفی و کمّی است؛ روش کیفی یک روش دینی است که بر اساس آن برای استخراج پروتکل مقابله با اضافهبار اطلاعاتی از منابع اسلامی، از شیوه تحلیل محتوای آیات و روایات اسلامی استفاده میکند. روش کمّی یک طرح نیمهآزمایشی است که روی سه گروه بیمار (هر گروه 12 نفر) با نشانههای اضطراب ناشی از کرونا و اضطراب بیشتر از حد متوسط اجرا شد. در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ از آزﻣﻮن اﺿﻄﺮاب ﻛﺘﻞ ﺑﺮای جمعآوری اﻃﻼﻋﺎت اﺿﻄﺮاب استفاده شد. دو گروه از سه گروه، گروه آزمایش و یک گروه، گروه کنترل بودند. یکی از گروهها پروتکل اسلامی مقابله با اضافهبار اطلاعات و گروه دیگر درمان شناختی رفتاری را دریافت کردند. نتایج آزمون در هر سه گروه در سه دوره زمانی اندازهگیری و با هم مقایسه شد.
یافتهها: این پژوهش با هدف تدوین پروتکل مقابله با اضافهبار اطلاعات و کاهش اضطراب ناشی از کرونا انجام شد. با بررسی منابع اسلامی سه راهکار اساسی شامل توجه به منبع اطلاعات دریافتی و غربال دانش زیانبار، دریافت اطلاعات به صورت تدریجی و ترک پرسشگری در مورد امور منجر به ناراحتی و تدبر در اطلاعات دریافتی بهدست آمد. این سه راهکار بهمنظور کاهش اضطراب ناشی از کرونا در 6 جلسه استفاده شد. یافتههای پژوهش نشان داد پروتکل مقابله با اضافهبار اطلاعات بر مبنای منابع اسلامی در مقایسه با پروتکل شناختی رفتاری، کارآمدی مناسبتری در کاهش اضطراب ناشی از کرونا داشته است.
استنتاج: یکی از روشهای مؤثر در کنترل اضطراب، کنترل اطلاعات ورودی برای پردازش بهتر است. پردازش مناسب اطلاعات در زمینههای مختلف همانند کرونا بر کاهش میزان اضطراب اثر معناداری دارد.