سابقه و هدف: سلامت معنوی از جمله مهمترین ابعاد سلامت در جهت سازگاری فرد با بیماری بهویژه در بیماران دیالیزی است که سلامت روانی، جسمی و معنوی مختل میشود. از آنجا که یکی از زمینههای عمده بیماریها، تزلزل روحی ناشی از فقدان بعد معنوی میباشد، این پژوهش با هدف تعیین سطح سلامت معنوی و عوامل مرتبط با آن در بیماران تحت درمان با همودیالیز طراحی و انجام شد.
مواد و روش ها: این پژوهش توصیفی- تحلیلی بر روی 81 نفر از بیماران تحت درمان با همودیالیز مراجعه کننده به بیمارستان امام خمینی (ره) شهرستان ساری در سال 1394 انجام شد. ابزار مورد استفاده در این پژوهش شامل: پرسشنامه جمعیت شناختی و پرسشنامه سلامت معنوی Elison و Palotzian بود.  تجزیه و تحلیل داده ها نیز با نرم افزار 20 SPSS  آمار توصیفی، آزمون میانه و ضریب همبستگی پیرسون صورت گرفت. 

یافته ها: میانگین کل و انحراف معیار نمره سلامت معنوی بیماران16/79 ±70/93 و میانگین و انحراف معیار نمره سلامت مذهبی و وجودی آن ها به ترتیب معادل  8/71±36/54 و 8/61 ±34/39بود. همچنین، بین متغیرهای جنس، وضعیت تأهل، تعداد فرزندان، تعداد اعضای خانواده، وضعیت سکونت، مصرف قلیان و وضعیت اقتصادی با نمره کل سلامت اما بین متغیرهای سن، وضعیت مسکن و ؛  معنوی ارتباط معناداری وجود نداشت مصرف سیگار با سلامت معنوی، ارتباط آماری معناداری مشاهده شد.

استنتاج: نتایج پژوهش حاضر نشان داد بیشتر بیماران مورد مطالعه و تحت درمان با همودیالیز، از سلامت معنوی متوسطی برخوردار بودند و سطح مذهبی آن ها کمی از سلامت وجودی بالاتر بود. شایان ذکر است که فقدان سلامت معنوی به ویژه در بیماران مبتلا به بیماری های مزمن، زمینه ساز بسیاری از مشکلات روانی، اجتماعی و عوارض جسمی است؛ بنابراین، معنویت و اعمال مذهبی مانند دعا، نقش مهمی را در قبول بیماری ها ایفا می کند.